agios_christoforos_01Τιμήθηκε χθες, Σάββατο, η μνήμη του Αγίου Χριστοφόρου, που, σε πολλές αγιογραφίες απεικονίζεται με κεφάλι σκύλου!

 

Πώς, όμως, φθάσαμε στο σημείο η Χριστιανική Ορθόδοξη Θρησκεία να απεικονίζει έναν σκυλοκέφαλο άγιο; Διαβάσαμε στο περιοδικό “Φαινόμενα”, που κυκλοφορούσε, κάποτε, με τον Ελεύθερο Τύπο, το άρθρο της Θεανώς Καρούτα, το οποίο, σε ένα μέρος του, δίνει τις εξής εξηγήσεις:

Ο π. Γ. Μεταλληνός αναφέρει μία εκδοχή από την ανατολή, σύμφωνα με την οποία ο Άγιος Χριστόφορος ο Ρέπροβος καταγόταν από μια φυλή άγριων ανθρωποφάγων. Όταν πιάστηκε αιχμάλωτος από τους Ρωμαίους, ασπάστηκε το χριστιανισμό στην Αντιόχεια, όπου στάλθηκε, και στη συνέχει μαρτύρησε. Η δυτική εκδοχή είναι πως ο κυνοκέφαλος Ρέπροβος ήταν ένας γίγαντας που αναλάμβανε να περνάει με ασφάλεια τους ταξιδιώτες από ένα άγριο ποτάμι. Κάποια μέρα πέρασε από εκεί ο Ιησούς, που βρισκόταν ακόμα σε μικρή ηλικία. Εκτοτε ο ίδιος μετονομάστηκε σε Χριστόφορος και έγινε χριστιανός.

Παρ’ όλα αυτά οι μεταβυζαντινές απεικονίσεις του αγίου τον δείχνουν χωρίς το σκυλίσιο κεφάλι του, γεγονός που καταδεικνύει ότι η σύγχρονη εκκλησία κάποια στιγμή προσπάθησε να απαγκιστρωθεί από τις αρχαίες παγανιστικές παραδόσεις. Υπάρχει όμως και η άποψη του καθηγητή Χαράλαμπου Χοτζάκογλου, καθηγητή στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, σύμφωνα με την οποία η απεικόνιση του αγίου Χριστόφορου ως κυνοκέφαλου, οφείλεται στο ότι οι πρώτοι χριστιανοί συγγραφείς εκτιμούσαν ιδιαίτερα τα έργα του Στράβωνα, του Γάιου Πλίνιου του Πρεσβύτερου, του Ρούφου Αβηινού και άλλων ιστορικών και γεωγράφων, οι οποίοι αναφέρονταν στα θηριώδη σκυλόμορφα πλάσματα που ζούσαν στην Ινδία. Παράλληλα, κάποιοι άλλοι ιστορικοί συσχετίζουν την δυτική εκδοχή του Αγίου με τον κυνοκέφαλο Ανουβι, που μετέφερε στους ώμους του τον θεό Ώρο για να τον περάσει από το Νείλο.

Επίσης, σε άρθρο της συντηρήτριας αρχαιοτήτων και έργων τέχνης – αγιογράφου Μαρίνας Αυγερινού, διαβάζουμε:

“Η χρήση ζωομορφικών χαρακτηριστικών δεν παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην βυζαντινή τέχνη αλλά όπως φαίνεται ακολουθεί παραστάσεις του αιγυπτίου  θεού Άνουβι. Αλλά και προγενέστερες παραστάσεις, σε πολλά μέρη του κόσμου, ηλικίας χιλιάδων χρόνων, αναπαριστούν κυνοκέφαλες μορφές. Το εικονογραφικό αυτό στοιχείο στην βυζαντινή ζωγραφική μένει σε χρήση, αρκετά χρόνια μετά την Πενθέκτη Οικουμενική σύνοδο οπότε και η αλληγορία και ο συμβολισμός θεωρούνται στοιχεία που πρέπει να απομακρυνθούν από την βυζαντινή τέχνη και να αντικατασταθούν τα σύμβολα των πρώτων χριστιανικών αιώνων, με αυτά που αναπαριστούν άμεσα αυτό που συμβολίζουν, αποκαλύπτοντας κατ’ αυτό τον τρόπο την έννοιά τους. Έτσι με τα χρόνια η εκδοχή του κυνοκέφαλου Αγίου παραμερίστηκε και από τον 14ο αιώνα επικράτησε η εκδοχή του όμορφου Αγίου που φέρει στον ώμο τον Χριστό”.

Όσο για το πανηγύρι του Ιερού Ναού Αγίου Χριστοφόρου, που βρίσκεται στην περιοχή των Κωνσταντινουπολίτικων (στα όρια Άνω Τούμπας και Πυλαίας, κοντά στην οδό Περαιβού), ήταν ένα… γνήσιο ελληνικό πανηγύρι: Με ελληνικά σουβλάκια, ελληνικούς λουκουμάδες με μέλι, κινέζικα προϊόντα στους πάγκους και… Αφρικανούς πωλητές…

Δυστυχώς, χρόνο με το χρόνο, τα περίφημα πανηγύρια των Ιερών Ναών ξεφτίζουν και είναι λίγες οι ενορίες που αντέχουν, ακόμη, να τα διατηρούν με τα έθιμα που υπήρχαν κάποτε στην περιοχή –ειδικά στα αστικά κέντρα.

Οι λουκουμάδες, πάντως, ήταν πεντανόστιμοι…

Οι φωτογραφίες είναι της Σίσσυς Βασιλειάδου και του Νώντα Στυλιανίδη από το photoreportage.gr